Mondeberbere.com
  • Accueil
  • Tasekla / Littérature
  • Amzruy / Histoire
  • Tagherma / Civilisation
  • Contact
  • Accueil
  • Tasekla / Littérature
  • Amzruy / Histoire
  • Tagherma / Civilisation
  • Contact
Search by typing & pressing enter

YOUR CART

BER | ENG | FRA

Timatarin — ⵜⵉⵎⴰⵜⴰⵔⵉⵏ

al-Hussein JOUHADÎ
dîwân shi’r amâzîghî. Casablanca, 1997
Timatarin ad yegan ismel n tadla n umarg tamezwarut n Ljuhadi Lhusayn Abaàmran. Ar temmal mas d Ljuhadi ur igi ghas amessan n usghan (tirra n tmeddurt n nnbi Muhênd, tarurt n wammaken n leqran, tarurt n wawal n nnbi), yega awd amedyaz, yirir timatarin n tudert zun d tawtemt d ufulki, turrugza, tammara, taraàit d zzlêd. Mkan af takka tadla yad yan izêri f timsarin lli issenghlen iman nnes - zun d tid izdin d tsertit (imenghi n Amghala, tawada tazegzawt, d ughzu n imeghnasen n tmesmunt Tilelli g Igwelmimen), d tudert nnes (Tmettant n umeddakwel nnes Rahmani, laksîda…), zegh aseggwas n 1975 ar aseggwas llid teffugh tadla yad 1997- d yan udem f Merrok amaynu mekli t ittannay nettan (Timukrisin n tsertit, izerfan ufgan, aseqsi n wawal amazigh, d tmmara usin mdden).
Tsat s tzzizwart yara Muhêmmad Cafiq, sul yega ameltagh gh Takadimit n Tgeldit n Merrok, urta illa Usinag Ageldan n Tussna tamazight. Gh tsega yâden, ar temmal tadla yad tafasa yegguten llin yega umara nnes af ad yaf tiguriwin, isiggel tent, yarem tanana nnesent gh tiyyet llita ur kkant, izzizg awal nnes. Mkan nit af issdêfr I kra yegat tamedyazt yat tmawalt mezzîyen ad afin willi yeran as t ighêr ammak n tguriwin timaynutin llid yiwi.
Iggi n maya, ar d tsaggwa timatarin n yan warram yâden gh iger n umarg amazigh amaynu. Mkan af awen nghêra ad gis tghêrm imik, tzêrm mad inna ttâlb. (AL/AF)
Photo

Juhadi Lêhusayn Abaàmran

Afulay
Ktuber 2003
Ilul mas Juhadi Lêhusayn Abaàmran gh Tgemmi tumlilt gh useggwas n 1942. Ikkaten yega asalmad n umezruy ar aseggwas ad izrin. Yega seg Ayt Baàmran gh iffus n Merrok. Mad yad ihêsa leqran gh tmezgadiwin d lmedars gh Sus s tuggt n tghûriwin nnes, ikcem asselmd azayz ayelligh yumêz turagt gh umezruy. Ittussan mas yeg amessigel ur irmmin gh umezruy n Merrok, slawent akw win tasga n Sus, yara kigan d imagrad i Ma’lamat al-Maghrib; mekli dagh yega amedyaz s wawal amazigh, issufgh d tadla n umarg "Timatarin" gh useggwas n 1997 (dar Qurtuba, Tigemmi tumlilt).

Mac mas bahra ittussan tegat twisi nnes gh iger n usghan ittyaran s tmazight. Mad yad izzri kigan d isuyas n usghan gh radyu n Tshelhit lligh isawel f kigan d tghawsiwin izdin d iger ad, yara "Tagharast n ureqqas n Rebbi" llid iffaghen gh tizrigin n Agraw Lmeghrib x Isiggel d Isnifilen n Tawesna gh useggwas n 1995, ur ta ikcem i tarurt n leqran lligh iswurri uggar n mraw iseggwasen, tarurt ad llid iffughen ddaw isem n "Tarurt n wammaken n Leqran" gh useggaws ad nit, 2003.

Uggar n uya, Juhadi Lêhusayn ittussan zwar mas yeg yan gh imeghnasen mqqurnin n Umussu adelsan amazigh.

Photo

Tamazight ar tsawal

Nekkin a yegan tamazight is yi tannim
Nekkin ayegan akafu ar ka sufux nsul
Nekki tarbit lli ju ur telkemt ay afus
Lsigh tizrar lsigh tasmert ar nttirir
Negan isni tageldit as akw nttussan
Amur inew agh ttidugh ur en akw netam
Zegh Siwa ar Tiniggi ar keyyi a Ssinighal
Nettan ad igan ljent gh ufella wakal

A yenna trit illa gis max a t nsental
Neghli d udrar neswa gis tamment ula aman
Ngguz s uzaghar azzelgh ghikan wayyis
Nkcem s ugrawal ddemgh zund ukan aslem
Nayel s igenna ssufugh zund ukan ayyur
Ghikan ad gigh gh mad izrin ula ghass ad
Lligh gh uccbar nebidd amur iw af nekkat
Nettây irumiyen mzigh Qertâj ar akal
Nnerigh Windal nettây aàraben s ukuray
Wannad yuckan inebgi ittêfar agh irim nnes
Mac igh izri awettu han fellas akuray
Afulki

Igh illa ufulki gh tergwa lghenbaz ur ntlen
Igh illa gh rregw azenkwêd as nnan iwit
Igh illa gh wawal amarg aghn akw imun
Igh illa gh tît udad yuf kullu tiwallin
Igh illa gh igenna han ayyur igh ilul
Igh illa gh wakal ijjigen aghen akw imun
Igh illa gh udem tazûlt a yyit immalan
Ig as udlal ifrig idêlan slin akal
Igh illa gh umgrêd izîlen ili tiwallin
Han tannirt ayenna dagh tufit awi tent

Mac afulki han ur gin yan ssen fellas
Igat urgaz igh ibidd yasoi taqammut
Ar ikkat f wamur ad nnes ar ass an immut
Ifelt i warraw idusen idûf ar ikkat
Afulikin wannat igweran ur sar as iqqur
Nettan a yelan atig yuf kullu tayafut.
Turrugza

Turrugza ti urgaz igh tent usin
Ur sar ittâs u sar intil inna gh llan
Turrugza tga bezziz yan mu tella gh ufus
Iqqan d as tawi ayada nnes negh aqellal
Turrugza ur a tilli s ugmar negh ikerwan
Wanna mu tellan gh idammen ur at issental
Tamatart n trrugza ur ntilent i yan
Igh munent d lbarud d wayda yili wawal
Tili tagwemat yili gh usgawer mak issen
Ass nna tsawelt ighwêzan a kullu ttinin
Igh illa umeqqun ad ur tawent i wawal
Ar digh isawel ma ggisen illan awal nnes
Ar digh ihric tzzuzert ghayelli s nnan

Awal iga turrugza igh ifren ar lkkmen
Turrugza tga zund lhint imik a terwas
Tezwar uka uzzal takwi gh ujarif
Nettat as d usigh uzzal ammas n takat
Nettat a yenwan d igilem ayelligh iqqur
Turrugza tla atig izzâyen a yan ur issen
Igh ur tzêdi yan ur rzîn yakwiten wattân
Negh iga attân ibidd ar yattâ mas ittut
Han ur imdî turrugza ur ratent lkmen
Turrugza tla id bab nnes kuyan imik nnes
Illa ma tengha f iggi n wayyis ar ikkat
Illa ma yudên iggawer awal as ikkat
Admesir hatin imdî kwen ay attân immut
Tedda gis turugza d usghar nnek ay awal
Taguri tga zund lhint nettat as ikkat
Gigan a yebidd gh tuzzûmt negh ar issillif
Ar immal i wiyyâd ar ten sul issannun
Ackun izêran gh taggugt ayellin ur netam
Izêra n angi ikcemd anwal ula arraw nnegh
Ar agh islilli s ljir ighal is rwan
Ademsir ghass an ibrrêh awal nnes nnan
"icca wuccen i wagerzamen tifeyyi gh ufus
uka ar ittemnad ur as akw inna yat
a butuzlin im rebbi ak raren fellatengh
han ur gigi tadût maf mmaqarent ?"
ademsir han ibidd ar yattâ tufawin
umêzen accbar ur jju kwenin a t inna yan
amezruy yura mad isker mas ittussan
Isawel f uggren gint ammas n tillas
isawel f tmezgida fkin as akuray
isawel f wawal ad inew akweren inna nnan
iga taghuyyit s messi skkufren awal nnes
albensir uggug ad ifel ur sar iqqur
ifeld izlan nnes ngin ka ar sswan arraw
ifeld ayt imurig icwan ula rrîh nnes
wanan d iflen ghwid isul ur akw immut
amin a ten irhêm rebbi inat as amin
Amghar

A wad ikwesan ulli gh udghar n tuccanin
Ass nnz tgunt hanuccen a tent iwalan
Amghar af tinn nega d a yedûf ar agh immal
Sul igdel kem a tamazirt ig asafar nnes
Amghar ur d ajllabiy negh axasiy as usin
As usin d ayt tmazirt iriten kuyan
Anefcad n Rrâhmani àbdullah al-Jactimi

Is ay aytmatengh tûdenem kullu ghilli udêngh
Udêngh ixef udêngh adif gh ixs udêngh ul
Ur jjun telli tad isker messi ur asent
Isker ixef keyyin ad tahêlt nekki nnigh
Ar talla tmazight idammen ar allan ussan
Ar yalla wul inu yaddum lâh as aytmas
Idda yas wallid iggawer wallis isawal
Wallid gisen yaguren ghass a lâh iyyit


Idda àabd llid drugh tilila ifel agh
Ukan neggru d i wadân sul ar as allagh
Ar allan ayt tmazirt ula sul ussan
Mekli talla tad ixwelan f warraw nnes
Tît ur tengi tasa nu ukan a yallan
Manik ur allagh mdêlgh tin ukan nfelt

Nekkatin innagh neggawer yat inu yat nnes
D ufulki d uzaha d wassas iman
Imil a gwema ghass ad izêra uggug aman
Adû yiwi tagelzimt lâh agh asafar
Is d kullu ghikad iqqan d a yan issulten
A kullu tgim inagan taram inna nnigh
Ula sul kra ittidun f ufella wakal
Is ur nezdâr nekki ad neggru i tsmdêlt nnes

Ur lligh a messi dark illigh a ttarat
Azemz inew a yi giddin d imedukkal inew
Igh nsmed ghid neddu dars ar ak nttirir
Zud igdâd zud ajjig n flulu gh inummar
Tamunt agh tella tudert dûfen k aytmak
Ass nna bdânt tiddukla tenfassay akw
Ur jju tengi tergwa s temqit n waman
Igda yagh gh umettâ d usmammay nekki nnigh
Wannad igweran ibidd gh uccbar n wanna lâh
Neg afus gh ufus ndûf nasi asatur
Nasi tabrat nara tent s lqelm n wanas
Ssmêh a yeg uzzal ar digh tlkemt tasutin
Imma han turrugza ddant icca tent wakal
Tezzâ wass ayyur tezzâ ttyara tters ukan
Nettat agh immut had adghar nnes ar allan

Ikkatin gan amazzal kuyan issen sers
Tudert nbêdat igh idda lxir ur aten ttugh
Ad ak nghêr a messi ad as trhêmt iman nnes
Yan igan inebgi dark ur ksûden yat
Ssefld at kullu a mad ismun messi ghass ad
Is nsamêh i àabd irigh gis netta tayâd.

Powered by Create your own unique website with customizable templates.